Paratetis

Paratetis denizi veya sadece Paratetis, Orta Asya'daki Aral Denizi'nden Orta Avrupa'ya dek uzanan devasa bir iç denizdir. 157.3–163.5 milyon yıl önce Oxfordiyen çağında Atlantik Okyanusu'nun uzantısı olarak şekillenmeye başlamıştır^{[kaynak belirtilmeli]}. 34 milyon yıl önce Oligosen dönemde Alpler, Karpat dağları, Dinar dağları, Toroslar ve Elburz dağlarının ortaya çıkması ile Tetis Okyanusu'ndan koparak izole olmuştur. Bu dönemde sonra kıtaların hareketi sebebiyle zaman zaman Akdeniz ve Hint Okyanusu ile bağlantı kurmuşsa da 5 milyon yıl önce Piliosen dönemde gittikçe sığlaşarak bugünkü Karadeniz, Hazar denizi, Aral denizi ve Urmiye Gölünü oluşturmuştur. Paratetis adı ilk olarak 1924 yılında V. D. Laskarev tarafından kullanılmıştır.

Paratetis çok miktarda tatlı su ile beslendiğinden dolayı tuzunu kaybetmiş ve bu arada bir kapalı göl haline gelen Akdeniz 6 milyon yıl önce kurumuştur. Paratetis bir süre aynı niteliğini korumuş fakat 5,5 milyon yıl önce Akdeniz Havzasına akarak Lago Mare'yi oluşturdu. Bunu takip eden 300 bin yıl sonra Cebelitarık Boğazı tekrar açılarak Akdeniz ve Karadeniz tuzlu su ile dolmuştur. Ancak Avrupa'nın su akım durumu değişince Karadeniz tekrar tuzu az bir hale gelmiştir^{[kaynak belirtilmeli]}. 10.000 yıl kadar önce Buzul Çağı'nın sona ermesiyle yükselen deniz suları iki denizin bugünkü bağlantısını ve sonucu olarak Karadeniz altındaki yaşamsız bölgeyi oluşturmuştur.