Lüzinyanlı Guy

Lüzinyanlı Guy Guy de Lusignan
François-Édouard Picot tarafından 19. yüzyılda yapılmış tablo
Kıbrıs kralı
Hüküm süresi	1192-1194
Sonra gelen	II. Amalrik
Kudüs kralı
Hüküm süresi	1186-1192
Önce gelen	V. Baudouin
Sonra gelen	II. Amalrik
Doğum	1150 Poitou, Fransa
Ölüm	18 Temmuz 1194 (44 yaşında) Lefkoşa, Kıbrıs
Eş(ler)i	Kudüs'lü Sibylla
Çocuk(lar)ı	Maria Alix
Hanedan	Lüzinyanlar
Babası	VIII. Lüzinyanlı Hugues
Annesi	Bourgogne
Dini	Roma Katolikliği

Lüzinyanlı Guy ya da Guy de Lusignan (1150 - 18 Temmuz 1194, Lefkoşa), Evlilik yoluyla bir Haçlı devleti olan Kudüs Krallığı'nın başına geçen, Selahaddin Eyyübi'nin ordularıyla yaptığı Hıttin Savaşı'nı kaybederek Kudüs'ün Haçlıların elinden çıkarak tekrar Eyyubilerin eline geçmesine neden olan bir Fransız Haçlı şövalyesidir.

Guy, Kudüs Krallığı'nın 1186-1192 arasındaki kralıdır ve bu unvanı Kudüs'lü Sibylla olan hanedan üyesiyle evlenerek ele geçirmiştir. Kesin olarak bilinmeyen bir tarihte kutsal topraklara ulaştıktan sonra (kardeşi Amalrik'in daha önceden gelmiş ve seçkinler arasına katılmış olduğu), 1180 yılında krallık içerisindeki ortaya çıkabilecek politik karışıklığın önüne geçebilmek için alelacele Sibylla ile evlendirildi. 1186 yılında Kraliçe Sibylla, Guy'e tacı devretmiştir.

1187 yılında Selahaddin ile yapılan Hıttin Savaşı'nı kaybetmiş ve esir düşmüştür. Üç ay sonra da Kudüs, Selahaddin Eyyubi tarafından ele geçirilmiştir.^[1] Bir sonraki yıl Şam'da hapsedildikten sonra Selahaddin Eyyubi tarafından serbest bırakılmıştır.

1194 yılına kadar Montferratlı Konrad ile taç mücadelesi vermiş, Kıbrıs Krallığı'nı idare etmiş ve ölümüyle Kıbrıs tacı II. Amalrik'e kalmıştır.

Siyasi yükselişi

Guy, Fransız bir aile olan Lüzinyanlar'dan VIII. Lüzinyanlı Hugues'in oğlu olarak 1150 civarında Poitou'da doğdu. O dönemde Poitou, İngiltere kraliçesi Eleanor, oğlu Aslan Yürekli Richard ve kocası II. Henry tarafından yönetilen Fransız Dükalığı altında Aquitaine'nin bir parçasıydı. 1168'de Lüzinyanlar, vekaleten Aquitaine dükü olan I. Richard tarafından Poitou'dan sürgün edildiler.

Guy, 1173 ile 1180 yılları arasında bir tarihte bir hacı veya Haçlı olarak Kudüs'e gitti.^[2] 1179'da Fransız Haçlıları ile geldiği tahmin edilir.^[3] 1174'te ağabeyi Aimery, İbelinli Baudouin'in kızıyla evlendi ve saray mensubu haline gelerek buradaki soyluların arasına karışma fırsatı yakaladı. Aimery, ayrıca Kral IV. Baudouin ve annesi Yafa ve Aşkelon konstesi olan Agnes'in himayesine girmeyi başardı. Agnes'in Yafa'daki komutanı ve daha sonra krallık komutanı olarak atandı. Düşmanca söylentiler, onun Agnes'in sevgilisi olduğunu öne sürdü, ancak bu kesin değildir. Guy'ın ağabeyi Lüzinyanlı Amimery'nin bu başarısı, Guy'ın sosyal ve siyasi yükselişini kolaylaştırmıştır.

Trablus kontu III. Raymond ve müttefiki III. Boemondo, kralın kız kardeşi Sibylla'yı İbelinli Baudouin ile evlendirmeye zorlayarak krallığı işgal etmeye hazırlanıyordu. Guy ve Sibylla, bu amacı önlemek için 1180 Nisan'ında Paskalya'da aceleyle evlendirildi. Evliliğiyle birlikte Guy, 1180 Nisan'da Yafa ve Aşkelon kontu ve Kudüs naibi oldu. Sibylla'nın Guy ile olan evliliğinden Alix ve Maria adında iki kızı oldu. Bu sırada Sibylla'nın ilk evliliğinden Montferratlı William'dan zaten bir oğlu ve varisi bulunmaktaydı.

13. yüzyılın ortalarına ait Old French Continuation of William of Tyre (Ernoul'a atfedilen) eseri, Agnes'in oğlu IV. Baudouin'e Sibylla'yı Guy ile evlendirmesini tavsiye ettiğini ve II. Amalrik'in Guy'ı özellikle Sibylla ile evlenmesi için Kudüs'e getirdiğini iddia eder.

1182'nin başlarında, cüzzamdan dolayı sağlığı gittikçe kötüleşen IV. Baudouin, Guy'ı naip olarak atadı. Ancak, o ve Renaud de Châtillon, iki yıllık ateşkes sırasında Selahaddin Eyyübi'ye karşı tahriklerde bulundular. Kerak kuşatmasındaki askeri tereddütü, kralı ondan soğuttu. 1183 sonu ve 1184 yılı boyunca IV. Baudouin, kız kardeşinin Guy ile olan evliliğini bozmaya çalıştı, bu da Baudouin'in kız kardeşini sevdiğini ve onun iyiliğini düşündüğünü gösterir. IV. Baudouin, sadık bir kayınbirader istemekteydi ve Guy'ın itaatsizliği onu hayal kırıklığına uğratmaktaydı. Sibylla, kocasıyla birlikte Aşkelon'daydı. Kız kardeşini Guy'dan koparamayacağını anlayan kral, Sibylla'nın ilk evliliğinden olan oğlu erkek yeğeni V. Baudouin'i veraset sırasında Sibylla'nın önüne koyarak varisi ilan etti. Guy, karısı 1186'da Kraliçe olana kadar düşük bir siyasi profil çizmekteydi.

Kudüs kralı oluşu

IV. Baudouin, 1185 yılında cüzzamdan dolayı hayatını kaybettiğinde V. Baudouin kral oldu. Henüz 8 yaşında ve hastalıklı olan V. Baudouin kral olduktan kısa bir süre sonra 1186'da öldü. Guy, 1186 yılında üvey oğlunun cenazesi için eşi Sibylla ile Kudüs'e gitti. III. Raymond, etkisini ve yeni siyasi müttefiki dul kraliçe Maria Komnini'yi korumak istiyordu ve Kudüs Yüksek Mahkemesi'ni toplamak istedi. Ancak, Patrik Eraclius tarafından Sibylla kraliçe olarak taç giydi. Renaud de Châtillon, Sibylla'nın "li plus apareissanz et plus dreis heis dou rouame" ("krallığın tek bariz ve haklı varisi") olduğunu doğrulayarak geniş destek kazandı. Kilisenin açık desteğiyle, Sibylla tartışmasız tek varis olarak kraliçe oldu.

Ancak, taç giymeden önce, muhalif saray üyeleriyle evliliğini Guy ile iptal edeceği konusunda anlaştı, bu durumda bir sonraki kocasını serbestçe seçmesine izin verilecekti. Kudüs Yüksek Mahkemesi'nin hakemleri bunu kabul etti ve Sibylla kraliçe olarak taç giydi. Ancak yine de kocası olarak Guy'ı tekrar seçti ve başındaki tacı çıkararak Guy'a verdi. Ağustos 1186'da Guy kral oldu.

Sibylla'nın üvey kız kardeşi İsabella ve kocası IV. Onfroy de Toron, III. Raymond ve İbelinlerin taht için seçtiği adaylardı. Kilise, I. Amalrik ve Maria Komnini'nin evliliğini meşrulaştırmıştı, bu nedenle İsabella'nında tahtta hak iddiası vardı ve birçok kişi tarafından yasal varis olarak görülüyordu. Ancak, IV. Onfroy karısının tahta talip olmadığını ileri sürdü, bunun yerine Sibylla'ya sadakat yemini etti. IV. Onfroy, Guy'ın en yakın müttefiklerinden biri haline geldi.

Hıttin ve Kudüs'ün düşüşü

Krallığın en büyük endişesi Selahaddin'in ilerlemesini durdurmaktı. 1187'de Guy, baskı altında ve çelişkili tavsiyelerle çevrili olarak, Selahaddin'in Tiberya kuşatmasını kırmaya çalıştı. Guy'ın ordusu Seforis'ten ayrıldı ve Tiberya'ya doğru ilerledi. Ancak ordu su hiçbir su kaynağı bulunmayan bir yoldan ilerlediği için bitkin düştü. 4 Temmuz'da Kudüs ordusu Hıttin Muharebesi'nde tamamen yok edildi. Guy, kardeşi Geoffrey, Raynald ve Onfroy ile birlikte savaştan sağ kurtulan az sayıdaki esirden biriydi.

Esir düşen dörtlü, Selahaddin'in çadırına getirildi. Guy'a, Selahaddin'in cömertliğinin bir işareti olarak bir su bardağı verildi. Bir esire yiyecek veya içecek sunmak, hayatının güvende olduğu anlamına geliyordu. Guy, bardağı esir arkadaşı Raynald'a sunduğunda, Selahaddin onu azarladı ve cömertliğini Raynald'a sunmadığını belirtti. Selahaddin daha sonra Raynald'ı barışı bozmakla suçladı ve Raynald "krallar her zaman böyle davranır" diye yanıtladı.^[4] Selahaddin bizzat, Raynald'ın kafasını keserek idam etti. Guy, Raynald'ın cesedini görünce Selahaddin'in önünde diz çöktü. Selahaddin ona ayağa kalkmasını ve "Bir kral, kralı öldürmez" dedi.^[5]

Guy, Şam'da hapsedildi, Sibylla ise İbelinli Baudouin'in kardeşi İbelinli Balian ile birlikte Kudüs'ü savunmak için geride kaldı. İbelinli Balian, Selahaddin'in kuşatmasını kazanamayacağının farkında olsa da Kudüs'ü teslim etmemek şehri yaklaşık 12 gün savundu. 2 Ekim'de Selahaddin ile anlaşarak şehri teslim etti. Sibylla, Selahaddin'e mektuplar yazarak kocasının serbest bırakılmasını talep etti ve Guy, 1188'de serbest bırakıldı. Guy ve Sibylla, Sibylla'nın ilk kocasının küçük kardeşi Montferratlı Konrad'ın başarılı savunması sayesinde Hristiyanların elinde kalan tek şehir olan Tyre'a doğru yola çıktılar.

Konrad ile mücadelesi

Konrad, Sibylla ve Guy'a sığınma hakkı vermeyi reddetti ve ikili aylarca şehir duvarlarının dışında kamp kurdu ve burada yaşadı. Guy daha sonra inisiyatifi ele aldı ve Üçüncü Haçlı Seferi'nin öncü kuvvetlerinin gelmesini bekleyerek Akka kuşatmasını başlattı. Sibylla'da onunla gitti ancak 1190 yazında bir salgın sırasında kızlarıyla birlikte öldü. Kudüs Yüksek Mahkemesi'nin hayatta kalan üyelerine göre, Guy, Sibylla'nın ölümüyle koca olarak sahip olduğu otoriteyi kaybetti ve taç İsabella'ya geçti. İbelinler, İsabella'yı Humphrey'den aceleyle boşattı ve onu Konrad ile evlendirdi, böylece Konrad krallıkta hak sahibi oldu. Ancak Guy, kral olma talebini sürdürdü.

1191'de Guy, küçük bir filo ile Akka'dan ayrıldı ve İngiltere kralı I. Richard'dan destek almak için Limassol'a indi. Kral Richard'a sadakat yemini etti ve Richard'ın Berengaria ile olan düğününe katıldı. Kıbrıs kralı İsaakios Komnenos'a karşı yapılan sefere katıldı. Bunun karşılığında, Richard Akka'ya geldiğinde, Konrad'a karşı Guy'ı destekledi. Konrad ise akrabaları Fransa kralı II. Philip ve Avusturya dükü V. Leopold'un desteğini aldı.

Bu çatışma, Akka kuşatması boyunca devam etti. Daha sonra geçici bir anlaşma yapıldı, anlaşmaya göre Guy hayatı boyunca kral olarak kalacak, ancak ondan sonra Konrad ve I. İsabella veya onların varisleri tarafından tahta çıkacaktı. Ancak, Nisan 1192'de Richard, kesin bir çözüm olmadan eve dönemeyeceğini anladı ve bu çatışmadan ayrıldı. Krallığın baronları arasında yapılan oylamada, Konrad oybirliğiyle kral seçildi ve Guy yenilgiyi kabul etti. Yalnızca birkaç gün sonra, Konrad haşhaşiler tarafından düzenlenen suikast sonucu öldürüldü ve Isabella, Richard'ın yeğeni II. Henry ile evlendi; Henry 1197'de öldüğünde ise İsabella, Guy'ın kardeşi Amalrik ile evlendi.

Kıbrıs'ı alması ve ölümü

Guy, ağabeyi II. Amalrik'in Kudüs kralı olmasından sonra Kıbrıs'a gitti. Kıbrıs, Üçüncü Haçlı Seferleri sırasında I. Richard tarafından alınmıştı. Guy, Kıbrıs'ı I. Richard'dan satın almak istedi. I. Richard, Guy'ın Avrupa'ya gelmesini istemediği için bu teklifi kabul etti ve Guy (o dönem unvanın oluşturulup oluşturulmadığı tam kesin olmasa da) Kıbrıs kralı oldu.

Guy 1194'te varis bırakmadan öldü (Sibylla'dan olan kızları Alix ve Marie, Eylül ya da 21 Ekim 1190'da Akka'da vebadan genç yaşta ölmüştür). Yerine ağabeyi II. Amalrik, Kıbrıs kralı oldu. Lüzinyanlar 1474 yılına kadar Kıbrıs Krallığı'nı yönettiler. Guy, Lefkoşa'daki Tapınakçılar Kilisesi'ne gömüldü.

Popüler kültürdeki yeri

• Lüzinyanlı Guy, 2005 yapımı Cennetin Krallığı adlı sinema filminde Marton Csokas tarafından canlandırıldı.
• İsveçli yazar Jan Guillou'nun "Tapınak Şövalyeleri Üçlemesi"nde entrikacı, beceriksiz ve bencil, Kudüs topraklarının Selahaddin Eyyubi'ye kaybedilmesini hızlandıran dini fanatik bir kötü adam olarak tasvir edildi.

Ayrıca bakınız

• Kıbrıs kralları listesi
• Kudüs kralları listesi

Kaynakça

Özel

Genel

• Hamilton, Bernard (1978). "Women in the Crusader States: The Queens of Jerusalem". Baker, Derek (Ed.). Medieval Women. Ecclesiastical History Society. ISBN 9780631192602. 
• Aubé, Pierre (1999) [1981]. Baudouin IV de Jérusalem. Le roi lépreux. Paris: Perrin. ISBN 2262018782. 
• Hamilton, Bernard (2000). The Leper King and his Heirs: Baldwin IV and the Crusader Kingdom of Jerusalem. Cambridge University Press. ISBN 9780521641876. 
• Jackson, Guida (1998). Women Who Ruled. ISBN 0760708851. 
• Payne, Robert (1984). The Dream and the Tomb. ISBN 0880295287. 

Dış bağlantılar

• Runciman, Steven (çev. Fikret Işıltan) (1992), Haçlı Seferleri Tarihi: II. Cilt Kudüs Krallığı ve Frank Doğu, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları ISBN 975-16-0497-4
• Maalouf, Amin (çev. Ali Berktay), (2006) Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayınları, ISBN 975-80-121-6

Resmî unvanlar
Önce gelen: V. Baudouin	Kudüs kralı 1186-1192 (Kudüslü Sibylla ile, 1186–1190)	Sonra gelen: Sonra gelen yoktur.
Önce gelen: Önce gelen yoktur.	Kıbrıs kralı 1192-1194	Sonra gelen: II. Amalrik